Technologiefondsen zijn op de beurs door het dak gegaan en trokken in hun voetspoor de aandelenindices mee naar recordhoogtes. Alle aandacht is gericht op de mogelijkheden die kunstmatige intelligentie biedt voor een verdere groei van de arbeidsproductiviteit en van de economie.
De opmars van goud
Ondertussen is het eeuwenoude, saaie goud bijna ongemerkt met een opmars bezig. De goudkopers hebben de koers opgestuwd tot $ 1940 per troy ounce per ultimo 2023 (zie grafiek).
Hoewel hiermee all time hoogterecords worden geboekt, is de stijging niet spectaculair. De 10% stijging van 2023 betekent slechts een 2% winst ten opzichte van het hoogtepunt van drie jaar geleden en 10% t.o.v. het record van 11 jaar geleden. Een rendementsvergelijking met een aandelenbelegging, bijvoorbeeld een mandje Europese of Amerikaanse aandelen, valt sterk in het nadeel van goud uit.
De goudwinst in 2024
Dit jaar is de koersstijging van de goudprijs in een stroomversnelling gekomen. Goudcontracten voor levering in december 2024 doen inmiddels $ 2470. Dat is een stijging van 27% ten opzichte van eind 2023, daarmee worden de koersstijgingen van aandelen overtroffen.
Geopolitiek
Waar komt die vraagstijging naar goud van de laatste jaren vandaan? Naast bekende factoren als de stijgende welvaart bij de middenklasse in ontwikkelingslanden (India) die zich vertaalt in aankoop voor juwelen, worden onderstaande factoren genoemd:
- De geopolitieke onzekerheid (oorlogen in Oekraïne en Gaza, Chinese dreiging richting Taiwan);
- Hiermee verband houdend de wil van niet-westerse landen om minder afhankelijk te zijn van een door de dollar gedomineerd wereldhandelssysteem;
- Vraag van Chinese particulieren nu de Chinese vastgoed- en aandelenactiva in het slop zitten;
- Verkopen door niet-westerse overheden van Amerikaanse treasuries (dollars) om die om te zetten in goud als reserve. China en Rusland zijn ook bang voor de confiscatie van hun dollartegoeden;
- En ‘natuurlijk’ het wantrouwen in de Centrale Banken, die door hun ongebreidelde geldschepping het vertrouwen in de euro en dollar ondermijnen.
Spreiding
In de beleggingsleer wordt goud vaak aanbevolen als een element in de portefeuille die voor extra spreiding zorgt. Als andere activa-categorieën (aandelen, obligaties) dalen, dan zou goud in waarde moeten stijgen. Anders gezegd, goud zou negatief gecorreleerd zijn met andere activa. Vanuit dat spreidingsuitgangspunt adviseert de World Gold Council om 2 tot 10% van een beleggingsportefeuille uit goud te laten bestaan. In werkelijkheid bestaat wereldwijd slechts maximaal 1% van de beleggingsportefeuilles uit goud.
In een portefeuille levert goud geen directe inkomsten op, waar andere vermogensbestanddelen dividend, rente en huur opleveren. Maar juist in de jaren dat Centrale Banken de beleidsrente fors lieten dalen – in Europa zelfs langdurig onder de 0% – wordt goud relatief aantrekkelijker ten opzichte van rentedragende vermogensbestanddelen. Economen noemen dit lagere ‘opportunity costs’. Ongetwijfeld heeft dit enigszins bijgedragen aan de goudvraag. En andersom had in 2022, toen de rente flink werd verhoogd, goud minder aantrekkelijk moeten worden. Maar …deze theoretische en historische (negatieve) correlatie tussen rente en goudprijs lijkt niet meer te bestaan.
Ook de relatie tussen goud en inflatie lijkt verzwakt. Economieboekjes noemen goud nog steeds als bescherming tegen stijgende prijzen. Voor 2022/23 gaat dat wel op. Maar nu de dalende inflatietrend die in 2023 inzette, zich voortzet, zou ook de goudprijs moeten dalen. Dat is vooralsnog niet het geval. Voorzichtig kan worden beweerd dat de dempende werking van goud in een beleggingsportefeuille wat achterhaald is. Wat blijft is het speculatieve element, de hoop op een grote prijsstijging. Maar hier moet goud tegenwoordig concurreren met de bitcoin en andere cryptomunten.
Voordat ik in ga op goud als bescherming tegen wereldrampen en uit elkaar vallende monetaire wereldordes, eerst iets over het aanbod van goud. Kort gezegd ontwikkelt zich dat stabiel.
Het aanbod van goud
Sinds de vroegste tijden is er in totaal 209.000 ton goud boven de grond gehaald, waarvan 2/3 na 1950. Omdat goud niet verloren gaat, is dat allemaal nog beschikbaar.
46% van het fysieke goud op de wereld is in de vorm van juwelen. Centrale Banken hebben 17% van het goud in hun kluizen liggen. Goudbroodjes en gouden munten vertegenwoordigen 21% en ETF’s (trackers) die fysiek goud in bezit hebben, nog eens 2%. De rest, goud in industriële toepassingen en goud in bezit van financiële instellingen, vertegenwoordigt nog eens 15%.
Het totaal van 209.000 ton (circa $ 12500 miljard) neemt jaarlijks met 3500 ton toe, ofwel ongeveer 2%. De goudmijnen die dit boven de grond halen zijn goed verspreid over vijf continenten.
Een grote verstoring van vraag- en aanbodverhoudingen zal dus waarschijnlijk vanaf de vraagkant ontstaan.
Veilige haven
Hierboven heb ik beweerd dat goud haar rol als spreidingsinstrument uit het zicht is verdwenen. Maar hoe zit het dan met de rol van goud als bescherming tegen ‘grote rampen’? Dit zijn gebeurtenissen die een kleine kans hebben dat zij zich voordoen, maar als ze zich voordoen een enorme impact hebben.
In de afgelopen 25 jaar zijn er geen gebeurtenissen geweest die aandelen en obligaties waardeloos maakten en de goudprijs door het dak joegen.
Zo bleek op monetair gebied de vrees die bestond rond de invoering van de euro en later rond de Griekse schuldencrisis dat het systeem ten gronde zou gaan, ongegrond. Er werd toen wel veel gediscussieerd of er niet veel meer in goud moest worden belegd.
Ook geopolitieke gebeurtenissen als de Russische inval in Oekraïne hebben de monetaire wereldorde niet verstoord. Dit sluit niet uit dat dit niet alsnog kan gebeuren.
De vraag is dan wel welk percentage van het vermogen in anticipatie op deze onbekende gebeurtenis in goud moet worden belegd. Deze vraag kan niet door een portefeuillebeheerder worden beantwoord, maar is afhankelijk van ieders persoonlijke angst, lees: inschatting van het optreden van die ramp. Met andere woorden, iedereen moet persoonlijk uitmaken of hij/zij 2%, 10% of zijn gehele vermogen in deze veilige haven wil stoppen. Deze individuele keuze maakt goud als veilige haven voor wereldrampen ongeschikt als onderdeel van een gewone beheerportefeuille.
Ook de vraag in welke vorm goud moet worden aangehouden is niet onbelangrijk. Het maakt verschil of in tijden van crisis het goud op een goudrekening staat of als gouden munten in de eigen kluis zitten, die makkelijk in de bagage meegenomen kunnen worden op de vlucht. Aan beide vormen zijn kosten verbonden.
Conclusie
Goud is per saldo over langere termijn in waarde gestegen, toch lijkt de aantrekkelijkheid van goud als onderdeel van een gespreide beleggingsportefeuille verloren te gaan. De negatieve correlatie met andere activa in de portefeuille zoals aandelen, liquiditeiten, obligaties, lijkt verloren.
Maar een massale vlucht in goud als er een ‘wereldramp’ optreedt is niet uit te sluiten. De belegger moet echter voor zichzelf uitmaken hoe groot hij/zij die kans acht en welk deel van zijn bezittingen hij in goud wil aanhouden (vergelijk het met een gewone brandverzekering).
Dit artikel bevat een persoonlijke mening.