Ook in het vierde kwartaal waren er politieke spanningen, toch behield het optimisme de overhand. De stroom van goede economische cijfers gaf daar ook absoluut aanleiding voor. Politieke beslommeringen werden wederom “genegeerd” door de markten. De aandelen in de Verenigde Staten trokken zich weinig aan van het protectionistische beleid, ook niet van wisselingen in bijvoorbeeld hoge ambtelijke posten of ministers, noch de discussie (of eigenlijk het ontbreken daarvan) met Noord Korea. Dit leidde tot koersstijgingen in de S&P500 van ongeveer 4% (in euro).
De Britten bleven bijna steken in de stroef verlopen onderhandelingen over de uittreding uit de Europese Unie; premier May liep enkele keren over een dun koordje. In december leek er voortgang in de onderhandelingen te komen, maar ontstond er onenigheid over de grens met Ierland. Al met al wordt wel steeds meer duidelijk dat de rekening voor de Britten fors zal zijn. Toch stegen de koersen van de aandelen in de FTSE 100 index ook in het vierde kwartaal (3,4% in euro).
Opmerkelijk was dan ook dat de Europese aandelen daarmee vergeleken een matig kwartaal kenden: de koersen daalden met ongeveer 1%. Dit kan niet worden gekoppeld aan een bepaald incident. Wel is het zo dat de Europese aandelen (exclusief Verenigd Koninkrijk) in de overige kwartalen van 2017 al elk kwartaal beter hadden gepresteerd dan de Amerikaanse en Britse markten. In de grafiek op de voorpagina wordt dit getoond voor deze drie beurzen.
Bij Sequoia zijn in de meeste portefeuilles van onze klanten Europese en Amerikaanse aandelen opgenomen. Beleggingen in het Verenigd Koninkrijk zijn minder aanwezig; onze inschatting is dat de invloed van de Brexit op de aandelenkoersen voorlopig negatief zal zijn. De prijsstijgingen in het jaar 2017 waren voor de Britse FTSE 100 aandelenindex 3,4%; respectievelijk 4,7% voor de Amerikaanse S&P 500 en 9,1% voor de Europese aandelenindex (STOXX 600 zonder Britse aandelen). Door de spreiding in de portefeuilles wordt een gematigder (meer gemiddeld) resultaat behaald, zowel per kwartaal als in het jaar.
Eind december verhoogde de Amerikaanse Centrale Bank -in lijn met de verwachting- de beleidsrente voor de derde keer in 2017. Ook dit keer zorgde dit niet voor een sterkere dollar, het effect dat (theoretisch) verwacht mag worden. Wel is gedurende het kwartaal de rente op kortere looptijden verder gestegen. De vergoeding op Amerikaanse obligaties met een langere looptijd daarentegen niet; de 10-jaars rente schommelt nog altijd iets onder de 2,5%. Daarnaast zorgde de Europese Centrale Bank voor weinig verrassingen in haar beleid: geen aanpassingen in de rente, wel een aankondiging van het afbouwen in het opkoopprogramma. De belangrijkste rentetarieven in Europa bewogen licht: de Duitse 10-jaarsrente liep op tot bijna 0,5%. Een stijging met ongeveer 20 basispunten in een jaar, waarvan de helft in de laatste maanden.
Zoeken naar hogere rendementen
Nog altijd is er dus geen sprake van storm op de financiële markten. Tenminste, als het over beursgenoteerde beleggingen gaat. Het zal u waarschijnlijk niet zijn ontgaan dat er de laatste tijd flinke koersbewegingen zijn geweest in de zogenaamde “cryptomunten”, zoals de bitcoin, de ethereum en de ripple. De bitcoin was een jaar geleden nog geen €1000 waard; inmiddels noteert deze cryptomunt boven de €12000. Veel is er over geschreven, vergelijkingen met bijvoorbeeld de “tulpmania” in de 17e eeuw zijn gemaakt, maar nog altijd zijn wij van mening dat dergelijke investeringen niet in een beleggingsportefeuille passen. Handel in cryptovaluta loopt niet via beurzen maar via netwerken van computergebruikers, hetgeen voor ons een reden is om niet te beleggen in dergelijke munten. Daarnaast komt er geen regulerende partij aan te pas. De koersstijgingen en -dalingen zien we (in elk geval voorlopig) aan ons voorbij gaan.
Dit geeft wel aan dat er in de markten nog altijd investeerders zijn die een hoger rendement nastreven dan dat gemiddeld behaald wordt. Aandelenbeleggingen leveren op lange termijn jaarlijks gemiddeld ongeveer 5% (reëel) op. Voor obligaties bedraagt dit nog geen 2%, om over de rente op spaarrekeningen maar niet te spreken….minder dan 1% per jaar in de afgelopen decennia (na inflatie). Zowel het voorbeeld van de kwartaalrendementen op de aandelenbeurzen in de grafiek als het voorbeeld over de Griekse obligaties geeft aan dat rendementen kunnen variëren. Zeker op een kortere termijn. Bij Sequoia is dat een van de redenen waarom in een beleggingsportefeuille gespreid wordt belegd. Uiteraard wordt daarbij rekening gehouden met risico’s. Daarnaast is binnen de beleggingsfilosofie van Sequoia een ander aspect van belang: door de focus op het doel te houden en geduld te bewaren, wordt handelen uit emoties zoveel mogelijk vermeden. Dat is belangrijk, want emoties kunnen bijvoorbeeld leiden tot het doen van (ongewilde) transacties en dus kosten.
In het vierde kwartaal is de Nobelprijs in de economie toegekend aan Richard Thaler. Deze gedragseconoom heeft in de afgelopen 30 jaar vele onderzoeken gepubliceerd waarin maar al te duidelijk wordt dat mensen zich -economisch bezien- niet altijd rationeel gedragen. Onder andere emoties zijn van behoorlijke invloed. Angst voor koersdalingen, maar ook angst voor het missen van koersstijgingen beïnvloeden de beslissing. Het antwoord van Thaler op de vraag wat je zou moeten doen als je op een ochtend wordt geconfronteerd met een daling in de koersen van x% was dan ook: “zet de koerspagina uit”. Zijn beleggingsstrategie is dan ook saai te noemen. Koop een portefeuille (aandelen) kijk er vervolgens niet naar, in elk geval niet te vaak.
Toch bestaat vaak de neiging en wens om naar de beleggingsportefeuille te kijken. Uiteraard doen wij dat bij Sequoia ook. Het is dan wel zaak om de portefeuille in perspectief te plaatsen met de rest van de markt, de verwachtingen en de uitgangspunten. Daarmee wordt de verleiding om transacties te doen voorkomen. Dit is een van de lessen die binnen Sequoia de afgelopen jaren zeker aandacht heeft gekregen: houd focus en word niet afgeleid door incidenten en bewegingen op korte termijn.
Vooruitblik naar 2018
Vooraf werd 2017 met gemengde gevoelens tegemoet gezien, maar noch de verkiezingen in verschillende Europese landen, noch effecten van het beleid van President Trump of de koers van de Amerikaanse dollar hadden de invloed op de koersen zoals algemeen was ingeschat. De rente bleef lager dan was verwacht. Momenteel is er binnen Sequoia nog steeds vertrouwen in betere prestaties van aandelen ten opzichte van vastrentende waarden. De portefeuilles zijn daarom bovengemiddeld belegd in aandelen. Naast de voorspoedige economische ontwikkeling zijn afwegingen van risico’s en waarderingen voor ons doorslaggevend.
De complete nieuwsbrief lezen? Klik dan op deze link: Nieuwsbrief Januari 2018